Magistraten pleiten voor vrije toegang tot de rechter

Rechters en officieren van justitie plaatsen veel vraagtekens bij de nieuwe plannen van de Minister voor Rechtsbescherming voor de herziening van de rechtsbijstand. “De gang naar de rechter moet voor iedereen te maken zijn,” zegt NVvR-voorzitter Nathalie van Waterschoot. “Vanuit dat principe zullen wij de komende discussie over de sociale advocatuur volgen. Wanneer dit plan ertoe leidt dat mensen met een kleine beurs niet meer naar de rechter kunnen, schaadt dit Nederland als rechtsstaat.”

Een van de aandachtsgebieden voor de NVvR is het instellen van een instantie die als een poortwachter beslist of iemand recht heeft op een gesubsidieerde advocaat. Hoewel op dit moment de Raad voor de Rechtsbijstand ook al een rol hierin vervult, ademt het plan meer sturend vermogen van de poortwachter. Dat is voor de magistraten een doorn in het oog. NVvR-voorzitter Nathalie van Waterschoot: “Zij die weinig of geen geld hebben, moeten niet  door allerlei nieuwe hoepels hoeven te springen om hun zaak aan de rechter voor te kunnen leggen. Dan verwordt rechtsbescherming tot rechtsbeperking.” Een onderdeel van de plannen is het betalen van een eigen bijdrage die wordt berekend aan de hand van de kosten van de rechtsbijstand. Die kosten kunnen variëren en dit kan dus ook een extra barrière opleveren om je recht te halen. De NVVR acht dat ongewenst.

Samenhang
De NVvR beziet de recente ontwikkelingen die de toegang tot de rechter beperken vanuit het perspectief van de rechtszoekende en is daardoor zeer kritisch. Van Waterschoot: “Ondanks onze economische vooruitgang zijn er in Nederland honderdduizenden huishoudens die met erg weinig geld moeten rondkomen. Zij hebben die rechtsbijstand hard nodig om überhaupt te kunnen procederen. Bijvoorbeeld tegen de overheid, want circa 60% van alle rechtszaken wordt gevoerd tegen die overheid. Ik zie graag dat onze minister strijdt voor hun rechten. In plaats daarvan zijn de afgelopen jaren het aantal rechtspraaklocaties teruggebracht, zijn de griffierechten torenhoog en wordt nu de rechtsbijstand herzien. En moeten alle oplossingen voor het politieke vraagstuk van de rechtsbijstand zónder extra middelen gerealiseerd worden.”

Het voorgestelde rechtsbijstandstelsel kan leiden tot klassenjustitie en daarvoor wil de NVvR waarschuwen. Van Waterschoot: “Een rechtsstaat die er niet voor iedereen is, is feitelijk geen rechtsstaat. Ik roep de minister en de Kamer op om bij de bespreking van de plannen goed te blijven kijken naar het belang van de toegang tot de rechtspraak voor iedereen in onze samenleving.”