Commissie Internationaal aanwezig bij hoorzitting in Luxemburg over Poolse rechtspraak

De hervorming van de rechtspraak in Polen vormt een bedreiging voor de onafhankelijkheid en onpartijdigheid, en kan leiden tot een ernstige en onherstelbare schade voor de Europese rechtsorde. Daarom reisde een afvaardiging van de Commissie Internationaal begin maart af naar het CJEU in Luxemburg voor een hoorzitting over de situatie in Polen. Lydia Heuveling van Beek (lid van de ledenraad, sectie rechters en kantonrechters en kantonrechter in Den Haag) was erbij en maakte het onderstaande verslag.

EUROPA EN DE RULE OF LAW

Collega Henk-Jaap Albers van de Commissie Internationaal van de NVvR en ik zijn samen namens de NVvR naar Luxemburg gegaan om de belangrijke zaak van de Europese Commissie tegen de Republiek Polen bij te wonen en zo onze collega’s van de Poolse vakbond Iustitia te kunnen steunen.

In die zaak heeft de Europese Commissie gevraagd om de EU-lidstaat Polen te veroordelen om met onmiddellijke ingang de werkzaamheden te schorsen van de Disciplinaire Kamer, een bij afzonderlijke wet nieuw ingestelde kamer, die onderdeel uitmaakt van de Poolse Hoge Raad. De openbare behandeling van deze zaak vond plaats in de ochtend van 9 maart 2020 voor de Grote kamer van het Court of Justice of the European Union (CJEU).

App-groepen

Actie voeren gaat razendsnel. Internationale contacten lopen via speciaal opgerichte app-groepen en op die manier valt soms binnen een paar uur of een paar dagen veel te regelen. Ook stukken worden zo binnen een paar uur internationaal uitgewisseld en becommentarieerd. De delegatie van de NVvR die meeliep in de mars van de 1000 toga’s in januari 2020 in Warschau heeft toen al kennisgemaakt met deze zeer effectieve vorm van communicatie. Inmiddels is er een internationale app-groep Disciplinary Trials. Via die groep hadden allen die naar Luxemburg zouden komen afgesproken om de avond van 8 maart met elkaar te eten in het IBIS-hotel op luchthaven Findel. Zo konden de laatste berichten worden uitgewisseld en de taken voor de volgende dag goed worden verdeeld. De NVvR had een voortrekkersrol bij het regelen van dit diner en had de drie Poolse vertegenwoordigers van Iustitia uitgenodigd om als gast van de NVvR aan dit diner deel te nemen. Zo geschiedde.

Justice under pressure

Namens de NVvR hebben wij tijdens het diner het Trema nummer met het verslag van de mars van de 1000 toga’s in een korte toespraak aan de Poolse collega’s aangeboden om te laten zien dat zij door de NVvR ook publiekelijk gesteund worden. Van hen kregen wij hun indrukwekkende rapport “Justice under pressure” overhandigd. Een rapport over de steeds maar toenemende druk op de rechtstaat in Polen in de periode 2015 tot en met 2019.

Publieke tribune

De volgende dag waren we heel tijdig aanwezig in het gebouw van het CJEU. De hele groep inclusief de Poolse collega’s besloot om plaats te nemen op de publieke tribune aan de kant van de Commissie van de EU omdat wij het standpunt van de Commissie steunen en niet het standpunt van de Republiek Polen, die aan de andere kant van het gangpad plaatsnam. Op zichzelf al een moedige beslissing van onze Poolse collega’s ! Er volgde in onze ogen een zitting met pittige vragen van de zijde van het CJEU, vooral aan de republiek Polen. Henk-Jan Albers heeft hiervan een inhoudelijk verslag gemaakt.

Poolse pers

Met de groep hadden we afgesproken dat de buitenlandse rechters zich na de zitting zwijgend en zichtbaar achter de Poolse collega’s zouden opstellen, wanneer zij de Poolse pers en televisie te woord zouden staan en dat de buitenlandse rechters alleen desgevraagd ook de Poolse pers te woord zouden staan. Voor de zitting werd ik benaderd door een Pools televisiestation om te worden geïnterviewd. Afgesproken werd dat ik alleen zou antwoorden op de vraag waarom de NVvR ook naar het CJEU was gekomen. Daar heeft de interviewer zich keurig aan gehouden. Namens de NVvR heb ik gezegd dat wij waren gekomen omdat het systeem van het EU-verdrag berust op het recht van artikel 6 EVRM, dat iedere Europese burger recht heeft op een eerlijk proces voor een onafhankelijke rechter en dat wij als nationale rechters van de lidstaten ook allen Europese rechters zijn. Daarom steunen wij de Poolse rechters in hun strijd om dat recht te kunnen blijven waarmaken en daarmee ook in hun strijd voor de Rule of Law in de EU.

Na mij stond ook Yavuz Aydin, de gevluchte Turkse rechter, in hartstochtelijk en vloeiend Engels de Poolse televisie te woord en onderstreepte met zijn verhaal wat er kan gebeuren als de Rule of Law niet meer wordt gehandhaafd.

Disciplinaire Kamer

Op 20 maart aanstaande moet onze Poolse collega Tuleya zich verantwoorden voor de Disciplinaire Kamer. Ondanks het feit dat alle zittingen van de Poolse Hoge Raad door zijn voorzitter Malgorzata Gersdorf zijn opgeschort vanwege het gevaar van de verspreiding van het coronavirus, heeft de Disciplinaire Kamer besloten toch de zaak tegen rechter Tuleya gewoon door te laten gaan.

De motivering van de Disciplinaire kamer voor deze beslissing: deze zittingen vinden in beginsel toch plaats met gesloten deuren en alleen bij uitzondering wordt door de voorzitter publiek toegelaten. Geen enkele reden om te wachten dus….

De NVvR bezint zich op de manier waarop zij dit dossier verder kan volgen.

Mr. L.C. Heuveling van Beek,

Lid van de ledenraad, sectie rechters en kantonrechters, kantonrechter te Den Haag.

Foto’s van het bezoek van de NVvR-delegatie aan Luxemburg.

Tegen rechter Monika Frakowiak (midden) lopen verschillende onderzoeken. Dit ter voorbereiding op procedures tegen haar voor de Disciplinaire kamer.

Zitting in het CJEU. Rechts: leden van de delegatie van Iustitia. Midden: Noorse delegatie (NGO-vertegenwoordiger en Noorse ombudsman). Links: voormalige Turkse collega Yavuz Aydin (inmiddels asiel in België) in gesprek met de NVvR-afvaardiging.

Poolse rechter Pawel Juszcyszyn (rechts op achtergrond) is inmiddels geschorst. Hij ontvangt 40% van zijn salaris omdat dit als disciplinaire maatregel met 60% is gekort.